16 września 2017 r. uczestniczyliśmy w miejscowości Łosinno k/Wyszkowa w pikniku patriotycznym i rekonstrukcji historycznej z okazji 74. rocznicy zrzutu Cichociemnych w ramach operacji lotniczej „Neon 1”. Jednym ze spadochroniarzy, którzy w nocy z 16/17 września 1943 roku wylądowali na łąkach pod Łosinnem był (późniejszy) legendarny mjr Hieronim Dekutowski ps. „Zapora”. W trzyosobowej grupie skoczków byli także kpt. Bronisław Rachwał ps. „Glin” i ppor Kazimierz Smolak ps. „Nurek” – kurier Delegatury Rządu na Kraj, naczelnego organu władzy administracyjnej w okupowanej Polsce. Operacją „Neon 1” dowodził por. Władysław Krywda i odbyła się ona w ramach „Riposty” na placówkę „Garnek” 103.
W programie widowiska w Łosinnie, którego organizatorami byli: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Warszawa – Wschód z prezesem Mirosławem Widlickim na czele, mieszkańcy Łosinna we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej, dowództwem Wojsk Obrony Terytorialnej i Jednostką Wojskową GROM napisano: „Tą uroczystością oddajemy hołd żołnierzom Cichociemnym – spadochroniarzom Armii Krajowej, a szczególnie mjr Hieronimowi Dekutowskiem ps. Zapora – bohaterowi AK i WIN, zrzuconemu na tych łąkach nocą 16/17 września 1943 roku. Tradycje Cichociemnych kultywuje elitarna Jednostka Wojskowa GROM. Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej przejęło tradycje Komendy Głównej Armii Krajowej. Imię mjr Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora otrzymała 2. Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej”.
Wszystkich licznie przybyłych na uroczystość gości: przedstawicieli Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, władz samorządowych, wojska, różnych organizacji i instytucji społecznych, młodzież szkolną oraz mieszkańców Łosinna i okolicznych miejscowości powitał pomysłodawca i główny organizator tego wyjątkowego widowiska historycznego Pan Mirosław Widlicki. Należy podkreślić, że Patronat Honorowy nad imprezą objął Michał Dworczyk – sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Został zorganizowany piknik patriotyczny, podczas którego prezentowało swoje stanowiska: Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej z ppłk. Mariuszem Kutkowskim, 5 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej z zastępcą dowódcy ppłk dypl. Dariuszem Rewakiem oraz 5 Brygada WOT z Siedlec, cieszył się dużym zainteresowaniem widzów i stanowił znakomita promocję dla tego, nowego rodzaju sił zbrojnych.
Następnie głos zabrał Henryk Kowalczyk – minister oraz przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów, który nawiązał do historycznego wydarzenia sprzed 74. lat i przybliżył sylwetki bohaterów Operacji „Neon 1”. Zwracając się do licznie zgromadzonych widzów minister podkreślił, że dzięki Cichociemnym i żołnierzom AK „… mamy dziś wolną Polskę”, a kończąc swoje wystąpienie stwierdził: „Warto pamiętać o bohaterach, którzy nawet w beznadziejnych sytuacjach nie poddawali się. (…) Życzę, by oglądając to widowisko, wczuli się państwo w tamte czasy, aby zapalił się wielki ogień patriotyzmu”.
W dalszej części uroczystości ks. prałat Tadeusz Osiński – kapelan Okręgu Warszawa Wschód ŚZŻAK i ks. Tadeusz Suchta – proboszcz parafii w Woli Mystkowskiej poprowadzili modlitwę w intencji Cichociemnych i Ojczyzny. Po zakończeniu modlitwy delegacja – w imieniu organizatorów uroczystości – złożyła wiązankę kwiatów pod pomnikiem w Łosinnie upamiętniającym czyn polskich lotników i Cichociemnych.
Niezapomniana lekcja historii, którą mogliśmy obejrzeć w Łosinnie składała się z trzech części: I cz. – rekonstrukcji naziemnej obejmującej 5 scen z życia w czasie okupacji („Codzienność”, „Walka”, „Pogotowie – przygotowanie do odbioru zrzutu”, „Zrzut – działania na ziemi” i „Na rodzinnej ziemi – serdeczne powitanie Cichociemnych”);
II cz. – inscenizacji powietrznej historycznego zrzutu Cichociemnych, w którym brał udział Hieronim Dekutowski „Zapora”.
Prowadzący inscenizację Sławomir Ciskowski zaznaczył, że „… łąka w Łosinnie znowu stała się miejscem zrzutu, a żywe obrazy pomogą zrozumieć historię tej ziemi”. Wszyscy zgromadzeni z zapartym tchem obserwowali rekonstrukcję historycznego zrzutu Cichociemnych, podczas której – podobnie jak 74 lata temu – trzech spadochroniarzy oddało skoki z niskiej wysokości, na charakterystycznych, okrągłych spadochronach i w oryginalnych kombinezonach Cichociemnych, takich, jakich używano podczas II wojny światowej. Rzadko spotyka się tak realistyczne rekonstrukcje historyczne, stąd duże uznanie i podziw obserwujących to niecodzienne widowisko;
III cz. – to współczesna wersja zrzutu w wykonaniu 6 żołnierzy wojsk specjalnych z Jednostki Wojskowej GROM. Był to pokaz precyzji i specjalnie dla widzów formowano w powietrzu różne figury.
Nad sprawnym przebiegiem rekonstrukcji czuwali reżyserzy: mjr Marcin Dominiak (SRH 79 PP i WKU Ciechanów) oraz Artur Lis (Teatr Makata). Nad koordynacją lotniczą czuwał mjr Tomasz Mika – JW GROM.
Na zakończenie odbył się koncert zespołu Contra-Mundum, który zaprezentował wzruszające w swoim przesłaniu i odwołujące się do wartości patriotycznych utwory muzyczne. Nowoczesne brzmienie, znakomita aranżacja i przejmujący głos Norberta „Smoły” Smolińskiego zapewne na długo pozostaną w pamięci publiczności. Był też żołnierski poczęstunek, poczęstunek dla Gości i poczęstunek ze strony mieszkańców Łosinna.
W tym miejscu należą się wielkie brawa dla organizatorów tej wspaniałej imprezy na czele z Mirosławem Widlickim – prezesem Okręgu Warszawa Wschód ŚZŻAK. Do gratulacji przyłącza się m.in. ponadpięćdziesięcioosobowa grupa uczniów i nauczycieli z Międzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej, która mogła obserwować i podziwiać tą niezwykłą lekcję historii, pełniąc jednocześnie funkcje porządkowe. Pogoda dopisała, a liczba widzów dowiodła, że jest bardzo duże zainteresowanie i potrzeba organizacji tego typu imprezy edukacyjnej.
Sponsorzy: Ministerstwo Obrony Narodowej, Wojska Obrony Terytorialnej, Jednostka Wojskowa GROM, Fundacja PKO BP, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Narodowe Centrum Kultury, Polska Grupa Zbrojeniowa, Urząd Miejski Wyszków, Tartak Jerzy Abramczyk, GAJDA-MED dyr. dr Robert Gajda, Dom Polonii dyr. Michał Kisiel, ZM Somianka Państwo Rucińscy, PGE Dystrybucja dyr. Jerzy Kosiorek, Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej –st. bryg. Marek Krassowski. Oczywiście przy dużym wsparciu Ministra Henryka Kowalczyka.
Władysław Kolatorski – (Międzyszkolny Klub Historyczny im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej).
