Po kilku miesiącach starań, udało się doprowadzić do szczęśliwego finału sprawę odrestaurowania zniszczonego nagrobka, poległego w bitwie pod Radzyminem w 1920 roku, a spoczywającego na Starych Powązkach w Warszawie, kpt. Ryszarda Downara-Zapolskiego.
Na początku bieżącego roku, w ramach obchodów 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku wystąpiliśmy jako Międzyszkolny Klub Historyczny im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej z prośbą do Instytutu Pamięci Narodowej o odrestaurowanie nagrobka kpt. Ryszarda Downara-Zapolskiego, dzielnego dowódcy I batalionu 85. Pułku Strzelców Wileńskich, nazywanego często „Bohaterem Słupna”.
W piśmie skierowanym do IPN napisaliśmy m.in.: „W krytycznym momencie bitwy z bolszewikami pod Radzyminem w dniu 14 sierpnia 1920 r. kpt. Ryszard Downar-Zapolski osłaniał odwrót swojego pułku z Radzymina w kierunku Warszawy. Dowodzony przez niego I batalion bronił się zaciekle po obu stronach szosy w okolicy Cegielni i usiłował powstrzymać napór nieprzyjaciela, aby w ten sposób pozostałe oddziały 85. Wileńskiego Pułku Strzelców mogły wycofać się na II linię polskiej obrony. Przewaga bolszewików była jednak zbyt duża i kpt. Downar-Zapolski musiał zarządzić odwrót. Postanowił zająć nowe stanowisko na skrzyżowaniu dróg w Słupnie. Tu w czasie wydawania rozkazów został ugodzony kulą w pierś. Tak zginął dzielny dowódca strzelców wileńskich, pierwszy oficer Dywizji Litewsko-Białoruskiej odznaczony Orderem Virtuti Militari. Jego pogrzeb w Warszawie w dniu 17 sierpnia 1920 roku, wspólny z ks. Ignacym Skorupką – Bohaterem Ossowa, stał się wielką manifestacją patriotyczną”.
Mimo trudności związanych z pandemią okazało się, że życzliwość, chęć pomocy, zrozumienie uwarunkowań lokalnej społeczności i zaangażowanie, potrafią zdziałać cuda. Dzięki pani Ewie Żaboklickiej z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, która od samego początku patronowała naszemu projektowi i wykazała wiele determinacji oraz pomocy, udało się zrealizować to przedsięwzięcie.
Instytut Pamięci Narodowej odrestaurował zniszczony nagrobek i miejsce wiecznego spoczynku naszego bohatera.
Jako Uczniowie, Rodzice, Nauczyciele i Rada Programowa Międzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej, dziękujemy bardzo w imieniu lokalnej, radzymińskiej społeczności Pani Ewie Żaboklickiej i wszystkim pracownikom Instytutu Pamięci Narodowej za pomoc, życzliwość i godne uczczenie pamięci Kapitana Ryszarda Downara-Zapolskiego.
Cześć i Chwała Bohaterom Bitwy Warszawskiej 1920 roku!!!
/Władysław Kolatorski/
