Ostrów Mazowiecka. Uczniowie Zespołu Szkół Nr 1 z dyrektorem Grzegorzem Jasionowskim oraz rekonstruktorzy z GRH „Garnizon Ostrów” w ubiorach i mundurach z okresu powstania styczniowego uczcili pamięć powstańców styczniowych. 22 stycznia, w 153 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego, odwiedzili oni miejsca związane z wydarzeniami z lat 1863-64, gdzie zapalili światełka pamięci.
Powstanie w powiecie ostrowskim rozpoczęło się nocą z 22 na 23 stycznia, gdy na ulicach miasta rozplakatowany został Manifest Rządu Narodowego, natomiast pierwsza akcja powstańcza na terenie powiatu została przeprowadzona już 23 stycznia w Małkini, gdzie powstańcy zaatakowali pociąg z carskimi oficerami, a następnie zniszczyli telegraf oraz uszkodzili tory kolejowe w kierunku Czyżewa. 1 lutego do Ostrowi wkroczył oddział powstańczy, który skonfiskował miejską kasę i… zniszczył portret cara Mikołaja I. Bardziej wymiernym efektem tej akcji było utworzenie w Ostrowi partii powstańczej, której organizatorami byli między innymi: Antoni Skarpetowski, Bernard Choszczewski, Damazy Karpiński, Antoni Lisiecki, Józef Napiwocki, Józef Nowicki, Maksymilian Nowicki, Tomasz Stelmaszczyk, Teofil Syrowiecki, Leopold Stybor. Sformowano także ostrowską grupę żandarmów narodowych a także powstańczą służbę zdrowia z ulokowanym w budynku plebanii konspiracyjnym punktem sanitarnym, zorganizowanym i prowadzonym przez ks. Floriana Jastrzębskiego, ks. Leona Krzyczkowskiego – proboszcza i organistę Pawła Rymera.
Na terenie Ziemi Ostrowskiej jest wiele miejsc i pamiątek związanych z walkami i wydarzeniami z Powstania Styczniowego. Jedne, jak na przykład Nagoszewo, Stok czy Feliksowo k/Broku są powszechnie znane. Natomiast leżąca obok Zarąb Kościelnych Kietlanka, już nie cieszy się takim rozgłosem. A przecież była to jedna z pierwszych w historii wojskowości akcja kolejowa. Przeprowadzona została 13 maja 1963 roku przez połączone oddziały powstańcze pod dowództwem Ignacego Mystkowskiego. Oprócz weteranów spod Stoku, udział w niej wzięli mieszkańcy Kietlanki i okolicznych wiosek: Kępiste Borowe, Kosuty i Niemiry. Sam pomysł był znakomity i świadczący o dużych umiejętnościach strategicznych powstańczego dowództwa. To nie była już partyzancka zasadzka na leśnej drodze, ale śmiało zakrojona akcja rozgrywająca się na bardzo dużej przestrzeni. Jeden oddział wykonał dywersyjny atak na Małkinię gdzie stacjonowały dwie kozackie sotnie. Jak przewidział Mystkowski, załoga Małkini zaalarmowała telegraficznie carskiego generała Tolla w Czyżewie, który wysłał koleją pomoc dla zaatakowanych. I właśnie na te posiłki przygotowano zasadzkę między Kietlanką i Pułaziem w miejscu zwanym „Rokicina”. Z toru wyjęto podkłady (inna wersja mówi o wyjęciu całej szyny) co miało spowodować wykolejenie się pociągu z rosyjskim wojskiem. Wówczas miały uderzyć ukryte w lesie oddziały powstańcze. Jednak z powodu zdrady akcja zakończyła się dotkliwą klęską. Poległo około 40 powstańców, między innymi płk Ignacy Mystkowski, Ludwik Lasocki, Leopold Pluciński, Józef Podbielski, Władysław Ostaszewski, Stanisław Ratowski i Piotr Mystkowski z Zarąb Świechów (krewny Ignacego), a oddział uległ częściowemu rozproszeniu.
I to właśnie miejsce było głównym celem wyprawy rekonstruktorów i uczniów z klas mundurowych z Zespołu Szkół nr 1. W Zarębach dołączył do nich ks. proboszcz Andrzej Dmochowski, twórca słynnego już w całym kraju oddziału ułanów i jednocześnie gorący propagator historii, który przejął rolę przewodnika. Przy pomniku – krzyżu w Kietlance (ufundowanym zresztą przez niego i zarębskich parafian) zapalono znicz i odmówiono modlitwę za poległych powstańców, a następnie ks. Dmochowski opowiedział o stoczonej w tym miejscu walce. Podobny przebieg miała wizyta na cmentarzu w Zarębach przy grobie Ignacego Mystkowskiego. Następnie zmarznięci uczestnicy odwiedzili barokowy zespół klasztorny o.o. reformatów fundacji kasztelana Szymona Zaręby, gdzie przy gorącej herbacie dowiedzieli się wielu ciekawych faktów z okresu powstania styczniowego oraz o roli i losach miejscowego duchowieństwa w wydarzeniach z 1863 roku. To w tym klasztorze Ignacy Mystkowski zwerbował do powstania siedmiu kleryków, a w jego murach byli przechowywani i leczeni ranni powstańcy. Podobno uczestnicy powstania ukrywali się też tutaj już po zakończeniu walk. Po upadku powstania władze rosyjskie zlikwidowały zarębskie zgromadzenie o.o. reformatów za współpracę z powstańcami, a proboszcza ks. Gargielewicza skazały na zesłanie. Nie są to jedyne echa powstania z 1863 w rejonie Zarąb Kościelnych. Zaledwie kilka kilometrów od klasztoru, we wsi Złotoria Nowa znajdował się majątek, który otrzymał od cara gen. Apostoł Spirydionowicz Kostanda jako nagrodę za zasługi w tłumieniu Powstania Styczniowego.
Ostatnim punktem wizyty w Zarębach była „żywa lekcja historii” w gimnazjum i szkole podstawowej, podczas którego szef GRH „Garnizon Ostrów” Andrzej Mierzwiński zaprezentował rekonstruktorów, przedstawił umundurowanie, uzbrojenie i wyposażenie żołnierzy powstańczych i rosyjskich oraz przedmioty z prywatnej kolekcji związane z Powstaniem Styczniowym, między innymi zdjęcie powstańca wykonane w roku 1863 oraz rosyjski medal nadawany za stłumienie polskiego zrywu narodowego.
Po powrocie do Ostrowi cała grupa zapaliła jeszcze ognie pamięci w miejscach straceń powstańców oraz przy pomniku w miejscu powstańczego szpitala. Tutaj znicze zapalono wspólnie z pra-prawnuczkami powstańców z 1863 roku; Pawła Rymera – Krystyną Świderską oraz Antoniego i Andrzeja Skarpetowskich – Krystyną Mierzwińską.
– Chcieliśmy w ten sposób uczcić nie tylko rocznicę Powstania Styczniowego, ale przede wszystkim pamięć naszych przodków, którzy brali w nim udział – powiedział na zakończenie Andrzej Mierzwiński – pomysłodawca całej akcji.
GRH „Garnizon Ostrów”
