4 czerwca 2023 r. na terenie skansenu w Suchej (gmina Grębków) w ramach wydarzeń związana z przebiegiem Powstania Styczniowego na dawnej ziemi liwskiej i drohickiej odbyła się inscenizacja historyczna dotycząca m.in.: formowaniem się oddziałów powstańczych, branki, walk pod Węgrowem, bitwy pod Świdnem, pojmanie ks. Brzóski stracenie Władysława Rawicza.
Wiele działo się podczas rekonstrukcji wydarzeń Powstania Styczniowego w Suchej 4 czerwca 2023 r.: branka, formowanie się oddziałów powstańczych na rynku w Węgrowie, tragedii matki szukająca swoich poległych synów na polu bitwy pod Węgrowem, bitwa pod Świdnem koło Wierzbna, pojmanie księdza Generała Stanisława Brzóski. Scenariusz widowiska przygotowała i objęła patronatem honorowym senator Maria Koc. Jednym z współorganizatorów był Powiat Węgrowski na czele ze starosta Ewą Besztak. Wiele instytucji organizowało rekonstrukcję. Nie byłoby tej rekonstrukcji, gdyby nie wsparcie finansowe z Programu Niepodległa oraz pomoc Pełnomocnika Ministra Kultury ds. Obchodów 160 rocznicy Powstania Styczniowego Pana Wojtka Kalwata oraz Fundacji ORLEN. Wiele też było osób zaangażowanych w tworzenie tego wyjątkowego pokazu historycznego: Zespół Pieśni i Tańca „Sokołowianie”, Iwona Kopiwoda, Artur Lis, Grupa Rekonstrukcyjna Muzeum II Korpusu Polskiego z Józefowa, Radzymińskiej Konnej Grupie Rekonstrukcyjnej, dyrektor Roman Postek, wójt gminy Grębków Bogdan Doliński, Włodzimierz Miszczak oraz Tadeusz Kot młodzież z Zespołu Szkół Ponadpodstawowych im. Jana Kochanowskiego z Węgrowa, uczniowie z Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Łochowie: Liceum i Technikum, strażaków z OSP Stara Sucha i wielu innym.
Udział w rekonstrukcji wzięli również goście: Tobiasz Bocheński – Wojewoda Mazowiecki, posłowie Maciej Górski i Daniel Milewski, dyrektor Kacper Sakowicz, samorządowy oraz licznie zgromadzona publiczność.
Oprócz rekonstrukcji dla uczestników przewidziano wiele atrakcji dodatkowych tj. specjalne obozowisko powstańcze, gdzie rekonstruktorzy zaprezentowali jak wyglądało codziennie życie powstańców. Można było skosztować przygotowane na tą niecodzienną okazję powstańcze jadło. Nie zabrakło akcentu muzyczno – patriotycznego Na scenie wystąpiła młodzież z powiatu węgrowskiego, która zaprezentowała utwory patriotyczne oraz nostalgiczne. Jak zawsze oblegane były stoiska: Koła Gospodyń Wiejskich, lokalnych wytwórców, instytucji publicznych oraz firm gastronomicznych. Dla dzieci przygotowano dmuchańce.
Po rekonstrukcji odbył się koncert Natalii Niemen wraz z zespołem wykonującej ponadczasowe utwory Czesława Niemena.
Dla miłośników historii, rekonstrukcji bitew i tym wszystkim, którym bliskie są wydarzenia powstania styczniowego było to niesamowite i atrakcyjne spotkanie.
Ks. Stanisław Brzóska – kim był?
Stanisław Brzóska pochodził z podlaskiej szlacheckiej rodziny. Urodził się pod koniec 1832 roku. W wieku 20 lat wstąpił do seminarium w Janowie Podlaskim. Po otrzymaniu święceń kapłańskich został wikariuszem w Janowie Podlaskim. Spędził tam trzy lata. Następnie został przeniesiony do Łukowa.10 marca 1861 został aresztowany przez władze rosyjskie za głoszenie kazania patriotycznego. Sąd wojenny skazał go na 2 lata więzienia, które odbywał w twierdzy w Zamościu. Później karę zmniejszono do roku, w praktyce w więzieniu przebywał tylko 3 miesiące. Po opuszczeniu twierdzy, Brzóska wstąpił do obozu “Czerwonych” i wraz z nimi przygotowywał się do powstańczej walki z zaborcą. Kiedy na Podlasie przybył naczelnik – pułkownik Walenty Lewandowski mianował księdza Brzóskę naczelnikiem powiatu łukowskiego, funkcję tę pełnił do wybuchu powstania styczniowego. 23 stycznia z grupą włościan zaatakował garnizon łukowski. Następnie Rząd Narodowy, mianował go naczelnym kapelanem wojsk powstańczych w stopniu generała. Podczas powstania brał udział w bitwach pod Włodawą, Sławatyczami czy Siemiatyczami. Wiosną 1864 roku zorganizował około czterdziestoosobowy oddział konny, Działał kilka miesięcy, został rozbity dopiero w końcu grudnia. Generał ukrywał się wraz ze swym adiutantem pod Sokołowem. W domu należącym do sołtysa Ksawerego Bielińskiego. Nie wiadomo jak potoczyłyby się jego losy gdyby nie kurierka Rządu Narodowego. Zdradziła ona w wyniku tortur kryjówkę księdza. Była wiosna 1865 roku, kiedy wieś otoczyły wojska rosyjskie. Stanisław Brzóska próbował uciec, ale ranny w rękę dostał się do niewoli. Schwytano też jego adiutanta. Sąd polowy skazał go na powieszenie. Egzekucji na ks. Brzósce dokonano 23 maja 1865 r. na rynku w Sokołowie Podlaskim na oczach dziesięciotysięcznego tłumu. Na zakończenie warto dodać, że Brzóska był ostatnim powstańcem, który przebywał na wolności tak długo. Aż do wiosny 1865.
/J.Cz./
