W ubiegły piątek, 25 stycznia 2019 r. odbyło się spotkanie Prezydenta RP z dziennikarzami mediów lokalnych i regionalnych. Tematem rozmowy w Pałacu Prezydenckim w Warszawie był zainicjowany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę projekt nieodpłatnej pomocy prawnej dla Polaków.
Konieczność stworzenia systemu nieodpłatnej pomocy prawnej dla ludzi, którzy mają problemy, nie stać ich na skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnika, czy adwokata pojawiła się z wielką mocą jeszcze podczas kampanii wyborczej, w której uczestniczył wtedy kandydat na Prezydenta RP. W trakcie spotkań z Polakami narodziła się idea „Duda Pomocy”, powstało biuro i krąg osób zaangażowanych w udzielanie porad prawnych. Po wyborach na Prezydent RP Andrzej Duda zainicjował powstanie nowej ustawy, a po pewnym czasie zweryfikowano jej działanie i została podjęta nowelizacja ustawy, która weszła w życie od 1 stycznia 2019 roku. Do zapoznania się genezą i historią działań zapraszamy do zamieszczonego obok wystąpienia Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Spotkanie pn. „Pomoc Bliska Tobie – Nieodpłatna Pomoc Prawna” miało na celu zapoznanie dziennikarzy mediów lokalnych i regionalnych z przyjętymi zmianami, ale też zawierało apel skierowany do mediów o wsparcie w informowaniu o przepisach, które poszerzają dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej wszystkim Polakom. A także popularyzowaniu wiedzy o możliwości skorzystania z takiej pomocy i patrzeniu na ręce lokalnym włodarzom, czy ta pomoc jest rzeczywiście organizowana zgodnie z ustawą.
– „Po raz pierwszy postanowiliśmy zaprosić media lokalne, regionalne z prośbą o wsparcie, popularyzowanie, aby uświadamiać mieszkańców, że ta pomoc jest dostępna… Chcemy, żebyście to Państwo byli tymi, którzy jako bliscy mieszkańcom, najbardziej wiarygodni, będą informację na ten temat nieśli i na swoich łamach, w swoich programach będą oceniać, jak ta pomoc funkcjonuje” – powiedział Andrzej Duda.
W trakcie spotkania wypowiadali się również Doradca Prezydenta RP Zofia Romaszewska, dr Ewa Rzymkowska, dr Krzysztof Szczucki. Obecni byli: wiceszef Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha oraz Podsekretarz Stanu Anna Surówka-Pasek.
Doradca Prezydenta RP Zofia Romaszewska podkreśliła fakt, że zasadniczą sprawą jest, to, że jak przychodzi człowiek po pomoc, to nie zostanie już nigdy sam i ta pomoc zostanie mu udzielona. Musi być absolutna empatia – lubimy tego, który do nas przyszedł i my rozwiązujemy ten problem razem – mówiła Zofia Romaszewska. Z kolei dr Ewa Rzymkowska omówiła, jak wyglądało to od strony ,, Duda Pomocy’’ dotyczącej nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej (4 tysiące spotkań bezpośrednich, kilkuset wolontariuszy, aż po 1500 punktów w całej Polsce). Dr Krzysztof Szczucki przedstawił szczegóły dotyczące ustawy.
Wystąpienia przeplatane były prezentacjami materiału filmowego dot. nieodpłatnej pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego oraz spotami zachęcającymi do korzystania z tej formy pomocy i reportaż z jednego z punktów pomocy.
Jak się okazuje poważnym problemem projektu i jego słabego oddziaływania jest brak odpowiedniej promocji – świadomość w urzędach jest dobra, ale obywateli niska.
Niezbędna jest edukacja prawna. Wg tej ustawy, na starostwach spoczywa obowiązek publikowania listy jednostek poradnictwa prawnego, taki obowiązek mają również inne podmioty. Wszystko to za mało, stąd inicjatywa Prezydenta RP Andrzeja Dudy dotycząca skierowania uwagi mediów lokalnych i regionalnych, które mogą pomóc w promocji i upowszechnianiu wiedzy prawnej wśród obywateli.
Po podsumowaniu dokonanym przez Prezydenta Andrzeja Dudę każdy z przedstawicieli z przybyłych mediów, czy redakcji mogło chwilę porozmawiać z Gospodarzem oraz współpracownikami i gośćmi spotkania. Wiele mediów zwróciło się z pytaniami do Prezydenta w trakcie krótkiego wywiadu, my też jako reprezentanci redakcji KURIERA W… – tygodnika regionalnego skorzystaliśmy z takiej możliwości. Pytanie skierowała naczelna redaktor gazety Janina Czerwińska i zapraszamy na nasza stronę internetową lub facebooka redakcyjnego, gdzie zamieściliśmy wypowiedź Prezydenta RP Andrzeja Dudy na pytanie od naszej redakcji oraz nagrania z wypowiedziami uczestników spotkania w Pałacu Prezydenckim.
/Janina Czerwińska, foto Wiesław Czerwiński/
Wystąpienie Prezydenta na spotkaniu dotyczącym nieodpłatnej pomocy prawnej
Szanowni Państwo Ministrowie,
ale przede wszystkim Drodzy Szanowni Państwo Redaktorzy, przedstawiciele lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich mediów!
Bardzo serdecznie dziękuję, że zechcieli przyjąć Państwo zaproszenie do Pałacu Prezydenckiego na to bardzo ważne – z punktu widzenia idei służenia polskiemu społeczeństwu ‒ spotkanie.
Tak jak powiedział przed momentem we wprowadzeniu Pan Doktor, chcemy dzisiaj z Państwem rozmawiać na temat ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. O ustawie, która z zasady ma doprowadzić ‒ z jednej strony ‒ do pogłębienia wiedzy prawniczej wśród społeczeństwa, ale przede wszystkim ‒ do tego, by ludzie, których dotknęły czy dotkną w przyszłości problemy prawne lub będą mieli do załatwienia jakieś kwestie prawne ‒ osobiste i rodzinne, znajdą pomoc prawną, nawet jeżeli w danym momencie są w takiej sytuacji życiowej, że nie stać ich na skorzystanie z pomocy profesjonalnego prawnika, radcy prawnego czy adwokata.
Wszystko zaczęło się od „DudaPomocy”, czyli właśnie nieodpłatnej pomocy, którą dla zwykłego obywatela zorganizowaliśmy jeszcze w czasie kampanii wyborczej w 2015 roku pod opieką pani Zofii Romaszewskiej i – wtedy jeszcze europosła – pana Janusza Wojciechowskiego. Biuro od razu zaczęło być oblegane przez ludzi z całej Polski, którzy przyjeżdżali, mając niezałatwione swoje ważne sprawy, pozostając w głębokich troskach co do spraw osobistych, swojej rodziny, różnych problemów prawnych, które ich dotknęły.
Okazało się, że zapotrzebowanie na taką pomoc prawną w całym kraju jest po prostu ogromne – dalece przerosło możliwości biura „DudaPomocy”. Okazało się, że tak naprawdę należałoby rozszerzyć „DudaPomoc” na całą Polskę, a najlepiej stworzyć właśnie punkty pomocowe w różnych ośrodkach miejskich na terenie całego kraju. Bo przecież człowiek, który ma problem, by skorzystać z odpłatnej pomocy prawnej, to także ten, dla którego problemem jest dojechanie do Warszawy. Przecież bilet kolejowy czy inny sposób komunikacji zawsze trzeba opłacić, i to są koszty.
Wtedy pojawiła się idea, która nie była zupełnie nowa, ale jakby nabrzmiała właśnie poprzez „DudaPomoc” w sposób szczególnie istotny: stworzenia całego systemu nieodpłatnej pomocy prawnej, który rzeczywiście będzie skuteczny i będzie działał. Uchwalono specjalną ustawę, współpracowaliśmy przy niej już wtedy. Współpracowały oczywiście Ministerstwo Sprawiedliwości i Instytut Wymiaru Sprawiedliwości – ustawa zaczęła funkcjonować.
Ale w pewnym momencie zaczęliśmy również monitorować jej funkcjonowanie i zbierać dane o tym, jak działa. Zbieraliśmy je od ludzi i organizacji pozarządowych. Różnego rodzaju sygnały napływały także właśnie tutaj, do Kancelarii Prezydenta ‒ do wciąż funkcjonującego Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej, działającego pod dyrekcją pana Kulikowskiego i opieką pani Zofii Romaszewskiej, które cały czas przyjmuje szukających pomocy.
Szybko okazało się, że ustawa wymaga nowelizacji, że system potrzebuje tego, by uczynić go bardziej wydajnym. Żeby funkcjonował lepiej, by pomoc była jeszcze powszechniej dostępna, jeszcze łatwiejsza, żeby jej pozyskanie było mniej skomplikowane i aby też jej udzielanie mogło być możliwe w szerszym zakresie.
I dlatego zdecydowaliśmy się podjąć inicjatywę nowelizacji ustawy, wprowadzić nowe rozwiązania i – praktycznie rzecz biorąc – niezwykle istotnie zmieniony system świadczenia tej nieodpłatnej pomocy prawnej z włączonymi nowymi instytucjami pomocowymi, takimi jak poradnictwo obywatelskie czy możliwość dostępu do nieodpłatnej mediacji. Przede wszystkim chociażby w sprawach rodzinnych, dzieci – w tych sprawach, w których tak bardzo nie chcielibyśmy, by trafiały do sądu, tylko aby zostawały rozwiązane w sposób jak najbardziej delikatny, polubowny, z jak największym zabezpieczeniem interesu, a przede wszystkim stanu psychicznego dziecka, i pomocy rodzinie.
Właśnie takie zmiany we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości i Instytutem Wymiaru Sprawiedliwości zostały przygotowane. Kierując się tymi wskazaniami, stworzyliśmy właśnie tę ustawę. Została uchwalona przez Sejm 15 czerwca 2018 roku, weszła w życie niedawno, bo 1 stycznia 2019 roku, i już zaczyna działać, mam nadzieję, w Państwa terenie ‒ dlatego właśnie nasze zaproszenie dla Państwa i wielka prośba.
To pierwszy raz, gdy postanowiliśmy zaprosić do siebie media lokalne i regionalne z całej Polski po to właśnie, by zwrócić się do Państwa – do tych, którzy w sensie medialnym są najbliżej mieszkańców i też w bardzo wielu przypadkach są dla nich najbardziej wiarygodni – o wsparcie.
Po pierwsze w tym, żeby informować, że jest ustawa, która ma bardziej pomóc w dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej. Żeby popularyzować korzystanie, uświadamiać możliwość korzystania z tej nieodpłatnej pomocy prawnej. Żeby trochę patrzeć na ręce swoim lokalnym włodarzom, starostom, wojewodom, czy ta nieodpłatna pomoc prawna rzeczywiście jest organizowana zgodnie z ustawą, czy świadczące ją podmioty są wyłaniane. A następnie – żeby także monitorować, jak ta pomoc prawna się odbywa.
Chcemy, by to Państwo byli tymi, którzy jako bliscy mieszkańcom, najbardziej wiarygodni, będą tę informację nieśli – będą na swoich łamach, w swoich programach oceniali, jak ta pomoc funkcjonuje, pytali o to mieszkańców. Krótko mówiąc: popularyzowali tę możliwość korzystania ze wsparcia ‒ czy to właśnie prawnego, czy obywatelskiego, czy możliwości mediowania w trudnych sprawach.
I to jest moja i nasza ogromna do Państwa prośba: chcielibyśmy, aby Państwo nas wsparli w tej wielkiej popularyzacyjnej i weryfikacyjnej akcji, jeżeli chodzi o nieodpłatną pomoc prawną. Bo ‒oczywiście ‒ nie możemy zakładać, że to, co zostało przygotowane, jest absolutnie genialne i będzie funkcjonowało fenomenalnie. Być może czas znów pokaże jakieś mankamenty, które będą mogły zostać usunięte. Mamy nadzieję, że to właśnie dzięki Państwa wsparciu będziemy w stanie uczynić to sprawnie, jak najszybciej, a przede wszystkim w taki sposób, by ta pomoc prawna stała się jeszcze bardziej wydajna i żeby ten system jeszcze lepiej funkcjonował.
I o to Państwa bardzo proszę, bo chcemy, aby te rozwiązania jak najlepiej służyły zwykłemu człowiekowi – właśnie temu w potrzebie, który bardzo często tej pomocy otrzymać nie jest po prostu w stanie w inny sposób niż tylko poprzez taką nieodpłatną, a jednak profesjonalną pomoc prawną. I na tym nam ogromnie zależy.
Nie ukrywam, że także tym była spowodowana moja inicjatywa wprowadzenia do Sądu Najwyższego skargi nadzwyczajnej – zupełnie specjalnego instrumentu pozwalającego na weryfikację przez Sąd Najwyższy takich wyroków, które uzyskały prawomocność nawet już dość dawno temu. Po to, by zadośćuczynić potrzebie uzyskania sprawiedliwości przez obywatela.
To też jest element potrzeby uzyskania sprawiedliwości i poczucia tego, że żyje się w państwie sprawiedliwym, praworządnym, które zwraca uwagę na zwykłego człowieka. Stąd ta idea i moja prośba do Państwa o wsparcie w tym zakresie. A teraz przekazuję już tutaj głos moim ekspertom, którzy wdrożą Państwa w szczegóły tych nowych rozwiązań.
Jeszcze raz z całego serca dziękuję i zapraszam na dalsze spotkanie.
