Jerzy Tomaszewski – fotograf, powstaniec, publicysta, autor ponad 2000 zdjęć powstańczej Warszawy zmarł 26 stycznia 2016 r. w otoczeniu rodziny i przyjaciół w wieku 92 lat.
Uroczystości pogrzebowe odbyły się 30 stycznia 2016 r. w kościele parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Kamionnie. Mszę celebrował Antoni Pacyfik Dydycz biskup senior diecezji drohiczyńskiej. Zebrani wysłuchali informacji o drodze życiowej Jerzego Tomaszewskiego wplecionej w losy okupacyjne Warszawy. J.E. Biskup A.P. Dydycz wiele miejsca poświęcił też przedstawieniu zasług powstańczych całej rodziny Jerzego oraz dwóch Jego braci: Stanisława „Miedza” Tomaszewskiego i Andrzeja Tomaszewskiego ps. „Andrzej”. To z domu wyniósł wartości i tradycje, głęboki patriotyzm i umiłowanie wolności. Żył według słów poprzednich pokoleń – trzech najważniejszych: BÓG – HONOR – OJCZYZNA.
„Żegnamy kogoś, kto nie myślał o sobie, nie miał na to czasu – Rzeczpospolita potrzebowała pomocy…” – mówił biskup Dydycz o śp. Jerzym Tomaszewskim, który postawione przed nim zadanie łącznika w okresie okupacji i powstania warszawskiego, wypełnił. Fotografował, rejestrował nastroje wśród młodzieży, zbierał relacje od ludzi i przekazywał w formie 1500 zdjęć oraz kilkudziesięciu meldunków, do Rządu RP w Londynie, aby dać świadectwo prawdzie. Jako fotoreporter i sprawozdawca wojenny z ramienia Delegata Rządu na Kraj i Komendanta Głównego Armii Krajowej dokumentował walki na Powiślu, w Śródmieściu i na bliskiej Woli. Dziś to bezcenne materiały w ilości 20 tysięcy negatywów, zdjęć, rysunków są również świadectwem wielkiego poświęcenia, służenia własnej Ojczyźnie z myślą o przyszłych pokoleniach. W 2007 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prowadził fundację Nie Zapomnieliśmy – Ośrodek Popularyzacji Historii II Wojny i Okupacji Polski oraz był członkiem Rady Honorowej Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego. Więcej szczegółów o Jego życiu i działalności znajduje się obok.
Śp. Jerzy Tomaszewski ostatnie lata swojego życia postanowił spędzić w miejscowości Laski i tu wśród rodziny, przyjaciół i mieszkańców został pożegnany w kościele w Kamionnie oraz udał się w swoją ostatnią drogę w kondukcie żałobnym prowadzonym przez asystę żołnierzy Wojska Polskiego i Ochotniczej Straży Pożarnej. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięły poczty sztandarowe służb mundurowych, straży, Gminy Łochów, młodzieży szkolnej. Przybyły władze samorządowe na czele z p.o. burmistrza Łochowa Urszulą Kalinowską oraz przewodniczącym Rady Miejskiej Andrzejem Suchenkiem wraz z radnymi, kombatanci, przedstawiciele AK, delegacje Nadleśnictwa i Lasów Państwowych. W czasie pogrzebu zabrzmiały trąbki hejnalistów i salwa honorowa żołnierzy Wojska Polskiego. Ze wzruszeniem nad trumną śp. Jerzego Tomaszewskiego mówili najbliżsi – rodzina i kombatanci AK. Słowami „Odszedł prawdziwy bohater” – żegnał Jerzego Tomaszewskiego, generalny dyrektor Lasów Państwowych Konrad Tomaszewski.
/Janina Czerwińska/
Jerzy Tomaszewski
Artysta fotografik, publicysta. Urodził się w Warszawie 20. 01. 1924 r., rodzice: Władysław i Stanisława z domu Wyrzykowska..
W czasie okupacji zaangażowany w akcję zabezpieczania dzieł sztuki, od 1940 r. zatrudniony w niemieckiej firmie fotograficznej Fotoris pracującej na potrzeby propagandy III Rzeszy, w której uczestniczył w przechwytywaniu zdjęć ze zbrodni niemieckich. Po rozszyfrowaniu działalności w Fotorisie przez Niemców, od 1943 do sierpnia 1944 prowadził tajne laboratorium, w którym zajmował się mikrofilmowaniem fotografii dostarczanych przez konspiracyjnych łączników z terenów Generalnego Gubernatorstwa. Mikrofilmy były przewożone przez kurierów AK do Rządu RP w Londynie. Korespondent i fotoreporter powstania warszawskiego z ramienia Delegatury Rządu na Kraj i KG Armii Krajowej. Reporterską służbę zakończył 6 września 1944 r., kiedy ciężko ranny został aresztowany przez Niemców. Więziony był w obozie w Pruszkowie oraz w Czerwonym Prądniku pod Krakowem. Po wojnie autor wielu publikacji (książek, wystaw i filmów) poświęconych II wojnie światowej, w tym m. in.: Pamiętamy – cierpienie i walka narodu polskiego, na proces A. Eichmanna w Izraelu oraz na temat powstania warszawskiego. W latach 1980 – 1981 stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej w Stanach Zjednoczonych. Autor pierwszej wystawy nt. Powstania Warszawskiego prezentowanej w Waszyngtonie, którą otwierał prof. Zbigniew Brzeziński. W 2007 r. odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Ostatnie lata spędził w Gminie Łochów w miejscowości Laski. Zmarł 26 stycznia 2016 r. i spoczął na cmentarzu parafialnym w Kamionnie.
Dorobek twórczy;
Publikacje:
„Pamiętamy-cierpienie i walka Narodu polskiego” WAG 1956, „Nie zapomnieliśmy /siedem edycji obcojęzycznych/ Polonia 1957, album poświęcony eksterminacji Narodu plskiego – wydawca japoński Future Schobe 1959, album wydany na proces Eichmana w Izraelu, „Epizody Powstania Warszawskiego” KAW 1979, nagroda Towarzystwa Miłośników Warszawy, „Powstanie Warszawskie w reportażach Jerzego Tomaszewskiego” Polonia 1994, „Walcząca Warszawa ’ 44” – publikacja ukazała się w 70 –rocznicę Powstania Warszawskiego.
Wystawy:
„Wojna i dziecko” – zorganizowana w Warszawie przez Związek Artystów Plastyków, „Warszawa walcząca 1944” zorganizowana przez Spółdzielnię Artystów Plastyków Plastyka, „Portrety Powstańców „ organizatorzy: Spółdzielnia Artystów Plastyków WZÓR i Ład, „Fotografia walcząca „ i „Powstanie Warszawskie w fotografii „ – eksponowane podczas tourne po Stanach Zjednoczonych.
W latach dziewięćdziesiątych realizacja cyklu wystaw poświęconych tematyce okupacyjnej realizowanych na potrzeby placówek polskich za granicą / m.in. poświęconych problematyce żydowskiej /.
Współautor wystawy pt. Zachowany obraz, poświęconej eksterminacji narodu polskiego, zrealizowanej w 2005 r. pod patronatem Lecha Kaczyńskiego Prezydenta Warszawy, prezentowana w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy.
Współpraca za granicą:
The Time / artykuły poświęcone działalności fotoreporterskiej w czasie Powstania Warszawskiego/, wydawnictwo Life i Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie / współpraca przy opracowaniu i weryfikacji ikonografii dot. zagłady Żydów/, Muzeon Edukacyjny w Hadze /wystawa autorska /, wytwórnia filmowa SATEL w Wiedniu / współpraca autorska przy realizacji filmu dokumentalnego poświeconego pracy konspiracyjnej /, wydawnictwo Christian Brandstätter Velag w Wiedniu
/ opracowanie publikacji nt. zagłady Żydów/, Imperial War Museum w Londynie
/ weryfikacja i opracowanie dokumentacji dot. eksterminacji Polaków i Żydów w latach
1939-1945/.
