W dniu rzeczywistej, 70. rocznicy wydarzeń związanych z uwolnieniem żołnierzy antykomunistycznego podziemia z więzienia w Pułtusku, w Długosiodle oraz Wyszkowie odbyły się społeczne obchody upamiętniające bohaterską śmierć dowódcy akcji ppor. Stanisława Łaneckiego pseud. „Przelotny”.
W nocy z 25/26 listopada 1946 r. miała miejsce uznawana za ostatnią akcję w wielkim stylu, operacja rozbicia więzienia w Pułtusku. Realizację przygotowanego przez, pochodzącego ze wsi Borsuki Zygmunta Dąbkowskiego pseud. „Krym”, planu, powierzono 21-letniemu, ale doświadczonemu w boju Stanisławowi Łaneckiemu. Akcja zakończyła się sukcesem mierzonym oswobodzeniem ok. 70 więźniów. Niestety jedną z dwóch ofiar został, śmiertelnie raniony podczas odwrotu, dowódca – Stanisław Łanecki.
Pierwszą odsłoną wyszkowskich uroczystości było spotkanie w Długosiodle, które kilka minut po godz. 17.00 rozpoczęło się przywitaniem uczestników zebranych przed kościołem św. Rocha. W imieniu organizatorów, sylwetkę Łaneckiego oraz wydarzenia sprzed 70. laty przybliżył prezes Wyszkowskiego Koła Młodzieży Wszechpolskiej mieszkaniec Długosiodła Karol Dądera.
Uroczystość ta, swoją formą nawiązywała do wydarzeń pamiętnej nocy, zrealizowana została wg spisanej przed laty przez Władysława Guzowskiego, relacji jednego z członków grupy ubezpieczającej pochówek.
…Ze względu na bezpieczeństwo, ciało śmiertelnie rannego w czasie pułtuskiej akcji żołnierza, w środku nocy, przywieziono pod kościół w Długosiodle. Wywołany został ksiądz, który zmówił modlitwę za zmarłego i poświęcił ciało, które furmanką przewiezione zostało na miejscowy cmentarz i złożone do ziemi. Na mogile osadzono brzozowy krzyż z napisem, który zniszczyli funkcjonariusze komunistycznej władzy. Przez lata mogiła pozostawała bezimienna…
Organizatorzy zadbali o furmankę z symboliczną trumną bohatera i krzyżem z brzozowych gałęzi. Jak wówczas, wyszedł miejscowy proboszcz – dziś ksiądz kanonik Stanisław Marzec, który zmówił modlitwę w obowiązującej w tamtym czasie łacinie oraz poświęcił zaprzęg. Odtworzony, skromny kondukt pogrzebowy złożony z asysty honorowej żołnierzy Wojskowego Ośrodka Kartograficznego w Ostrowi Mazowieckiej, pocztów sztandarowych, przedstawicieli rodziny Stanisława Łaneckiego, Zygmunta Dąbkowskiego, Jana Kmiołka, lokalnej społeczności Długosiodła z dyrektor Gimnazjum Publicznego im. AK Ewą Zalewską oraz dyrektor Gminnego Centrum Informacji, Kultury, Sportu i Rekreacji Ewą Krysiak, Wojskowej Komendy Uzupełnień w Wyszkowie, zaproszonych delegacji, kibiców klubu Bugu Wyszków oraz Nadnarwianki Pułtusk, udał się na pobliski cmentarz. Przy mogile krótką mowę wygłosił ks. kanonik, wspólnie zmówiona została modlitwa Anioł Pański, złożone zostały wieńce, zapalone znicze. Przy odpalonych racach Kibice Bugu wznieśli trzykrotnie okrzyk CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM.
Kolejna część uroczystości miała miejsce w Wyszkowie pod pomnikiem Żołnierzy Wyklętych, gdzie dołączyły kolejne grupy Wyszkowian oraz zaproszonych gości. Dodatkową asystę honorową stanowiła młodzież klas mundurowych Centrum Edukacji Zawodowej i Ustawicznej „Kopernik” w Wyszkowie pod okiem wychowawcy Katarzyny Pakieły oraz dyr. Grażyny Kalinowskiej. Wśród oddających hołd pojawili się także m.in. burmistrz Wyszkowa Grzegorz Nowosielski z przewodniczącą Rady Gminy Elżbietą Piórkowską oraz radnymi Janem Abramczykiem i Mirosławem Wróblem, a także przewodniczący wyszkowskich struktur Prawa i Sprawiedliwości Waldemar Sobczak z działaczami partii, szef Wyszkowskiego Klubu Gazety Polskiej Marek Głowacki z członkami klubu, przedstawiciele Młodzieży Wszechpolskiej.
Ostatnią odsłoną rocznicowych obchodów było spotkanie w ramach, prowadzonego przez regionalistę Mirosława Powierzę, cyklu „Tajemnice Archiwum Biblioteki Miejskiej” w wyszkowskiej bibliotece. W wypełnionej po brzegi sali konferencyjnej im. Ludwika Maciąga witając uczestników, głos zabrał komendant WKU w Wyszkowie ppłk Leszek Wieczorek. Głównym punktem programu był wykład pt. „Akcja oddziałów zrzeszenia WiN na więzienie w Pułtusku 25 listopada 1946 r.” wygłoszony przez dr Kazimierza Krajewskiego z Oddziałowego Biura Badań Historycznych w Warszawie. W czytelni naukowej biblioteki zorganizowano bogatą w archiwalne materiały okolicznościową wystawę.
Wyszkowskie, społeczne obchody zorganizowane zostały z inicjatywy członków miejscowego stowarzyszenia „Pepisko” – Marka Filipowicza i Bogdana Osika, we współpracy z szerokim gronem instytucji oraz organizacji na czele z warszawskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej, Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną im. C. Norwida w Wyszkowie, Wojskową Komendą Uzupełnień w Wyszkowie. Wśród zaangażowanych podmiotów znalazły się także Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce, Związek Żołnierzy NSZ Okręg Łomżyński Koło w Ostrołęce, Grupa Rekonstrukcji Historycznych NZS w Ostrołęce, Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Długosiodle, Wyszkowskie Koło Młodzieży Wszechpolskiej, Światowy Związek Żołnierzy AK Warszawa Wschód.
Wydarzenie objęte zostało honorowym patronatem dyrektora IPN Oddział Warszawa profesora dr Hab. Jerzego Ejslera.
Niewątpliwym sukcesem organizacyjnym wyszkowskich obchodów była przyjacielska postawa i zaangażowanie wszystkich wymienionych powyżej podmiotów, ale przede wszystkim udział wielu znamienitych gości z członkami rodzin Stanisława Łaneckiego, Zygmunta Dąbkowskiego, Jana Kmiołka na czele. Z Gdańska przebyła siostrzenica „Przelotnego” Małgorzata Szczęsna oraz siostrzeniec Tomasz Mańkowski z rodzinami, z Krakowa – stryjeczny brat Jerzy Łanecki z synem Tomaszem Łaneckim. Ze Szczecina dotarł brat „Kryma” Józef Dąbkowski oraz z Wołomina bratanek – Lucjan Dąbkowski. Obecni byli także bratnek „Wira” Jan Kmiołek z synem Robertem Kmiołkiem oraz siostrzeniec Mirosław Włodarczyk. Swoją obecnością obchody uświetnili także m.in. dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce Jacek Karczewski, wiceprezes Okręgu Warszawa Wschód ŚZŻAK, członek kierownictwa Fundacji Walczącym o Niepodległość, Wyklętych, Pokrzywdzonych, Internowanych, Więzionych Mirosława Widlicki, prezes Okręgu Ostrołęka ŚZŻAK Franciszek Chrostowski, sekretarz Związku Żołnierzy NSZ Okręgu Łomżyńskiego Dariusz Syrnicki, kapelan Okręgu Warszawa Wschód ŚZŻAK ks. prałat Tadeusz Osiński, prezes Koła Krajowego OPOCZNIK, Okręgu Warszawa Wschód ŚZŻAK Grażyna Rudnik, dowódca Grupy Rekonstrukcji Historycznych NZS w Ostrołęce Wojciech Konarski, prezes Koła Łochów Okręgu Warszaw Wschód ŚZŻAK Andrzej Wojciechowski, pomysłodawca i administrator profilu fb: ppor. Stanisław Łanecki – Hubert Gołębiewski, lider Klubu Gazety Polskiej w Wyszkowie Marek Głowacki, przewodniczący lokalnych struktur Prawa i Sprawiedliwości Waldemar Sobczak, prezes klubu MKS Bug Wyszków Dariusz Andrzejewski, opozycjonista Jerzy Kowalczyk, pasjonat lokalnej historii Antoni Biernacki, przedstawiciel WKU Wyszków mjr Dariusz Żerek. Słowa wsparcia dla idei z pozdrowieniem przekazał nieobecny wicestarosta powiatu wyszkowskiego Adam Mróz, list do uczestników i przybyłych rodzin Żołnierzy Wyklętych – poseł na Sejm RP Michał Milewski.
Marek Filipowicz
(fot) Bogdan Osik
