30 lat działalności i ponad 486 mld zł przekazanych na rozwój polskiej wsi! To najkrótszy zapis historii Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która w tym roku obchodzi jubileusz 30 lat działalności.
Co się za tymi liczbami dokładnie kryje? Prawie 770 tys. nowych maszyn i urządzeń w gospodarstwach w minionych dwóch dekadach. 3,7 tys. nowoczesnych zakładów przetwórczych, 10-krotny wzrost wartości eksportu produktów rolno-spożywczych, 9 tys. km nowych dróg lokalnych, 30 tys. km sieci wodno-kanalizacyjnych. Ponad 2,5-krotny wzrost dochodów rolniczych rodzin. Spadek bezrobocia z 17,6 proc. do 3,3 proc.
To efekty zmian w polskim rolnictwie i na obszarach wiejskich, które możliwe były dzięki finansowemu wsparciu płynącemu z ARiMR.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa powstała w 1994 r. Dziś jest największą rolniczą agencją płatniczą w Unii Europejskiej oraz jedyną instytucją w Polsce, która rozdysponowuje unijne i krajowe środki na rolnictwo, przetwórstwo rolno-spożywcze, rozwój obszarów wiejskich oraz rybactwo. Jakie konkretne zadania się za tym kryją?
Płatności bezpośrednie
To bez wątpienia kluczowe i największe pod względem skali realizacji zadanie ARiMR. W 2024 r. o płatności bezpośrednie wystąpiło ponad 1,2 mln polskich rolników, co stanowi 20 proc. wszystkich rolników wnioskujących
o te dopłaty w UE. W minionych latach te liczby były wyższe. W pierwszym roku obowiązywania dopłat, czyli w 2004 r., do ARiMR trafiło dokładnie 1 400 370 wniosków. Najwięcej w całej historii tych płatności Agencja odnotowała w 2005 r. – 1 483 628. Potem już ta liczba spadała. Ma to związek z ubywaniem gospodarstw rolnych w Polsce, znikają przede wszystkim te małe.
Z roku na rok rosła natomiast kwota płatności bezpośrednich przekazywanych rolnikom. Od 6,3 mld zł w 2004 r.
do około 16,5 mld zł w ostatnich latach. Łącznie w czasie dwóch dekad obowiązywania systemu dopłat Agencja przekazała z tego tytułu blisko 240 mld zł.
Płatności bezpośrednie stanowią stabilną część dochodów rolników, niezależną od bieżącej produkcji czy sytuacji na rynkach rolnych, zmniejszają naturalne ryzyko związane z prowadzeniem działalności rolniczej, obniżają koszty prowadzenia gospodarstw. Najczęściej rolnicy przeznaczają otrzymane dopłaty na zakup środków do produkcji: nawozów, środków ochrony roślin, nasion, pasz.
By sprostać zadaniu jak najsprawniejszej dystrybucji dopłat, ARiMR konsekwentnie rozwijała swój system teleinformatyczny. Tu przełomowy był rok 2018, gdy Agencja uruchomiła aplikację eWniosekPlus, która umożliwiła rolnikom występowanie o płatności bezpośrednie i obszarowe bez wychodzenia z domu, za pośrednictwem Internetu. To znacznie upraszcza proces obsługi dokumentów i oraz oszczędza czas rolników.
Pieniądze na inwestycje
ARiMR jest także dysponentem środków przeznaczonych na modernizację gospodarstw i rozwój polskiej branży rolno-spożywczej. Na inwestycje na wsi przekazała do połowy bieżącego roku łącznie prawie 164 mld zł. Pieniądze te pochodziły z następujących europejskich programów pomocowych: SAPARD, Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”, Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006, dwóch edycji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – na lata 2007-2013 oraz 2014-2020 oraz Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Jakie przedsięwzięcia za te środki finansowano?
Ponad 20 mld zł trafiło za pośrednictwem ARiMR na konta rolników na modernizacje ich gospodarstw. Za te środki nasi beneficjenci kupili m.in. blisko 770 tys. maszyn i urządzeń rolniczych, w tym 88 tys. ciągników. Wybudowali lub wyremontowali blisko 23 tys. budynków służących działalności rolniczej. Nowe inwestycje zwiększyły efektywność produkcji oraz pozwoliły na lepsze dostosowanie jej profilu, skali i jakości do potrzeb rynku. Wzrosła konkurencyjność gospodarstw, poprawiła się jakość żywności, warunki utrzymania zwierząt i bezpieczeństwo pracy. Szansę na rozwój otrzymały także małe rodzinne gospodarstwa. Ponad 73 tys. z nich skorzystało w ARiMR z premii na restrukturyzację – razem 4,4 mld. Dzięki wsparciu z Agencji 80 tys. młodych rolników zaczęło prowadzić swoje gospodarstwa.
Polskie gospodarstwa wytwarzają obecnie produkty, których wartość globalna (w cenach bieżących), plasuje obecnie nasze rolnictwo na 5. miejscu w Unii Europejskiej, za Francją, Niemcami, Włochami i Hiszpanią.
Ponad 8,8 mld zł otrzymała na inwestycje branża przetwórcza, która dziś należy do najnowocześniejszych w Unii Europejskiej. Pieniądze te umożliwiły m.in. powstanie lub modernizację ponad 3,7 tys. zakładów przetwórczych i wyposażenie ich w najnowsze technologie i urządzenia.
W efekcie rozwoju inwestycyjnego w gospodarstwach rolnych i firmach przetwórstwa rolno-spożywczego Polska znalazła się w czołówce największych w Europie producentów żywności, bije także rekordy w jej eksporcie. Od 2004 r. wartość sprzedaży zagranicznej polskich produktów rolno-spożywczych wzrosła 10-krotnie: z około 5 mld euro do prawie 52 mld euro w 2023 r.
ARiMR ma również swój udział w rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich. Za przekazane przez nią pieniądze powstało blisko 86 tys. nowych miejsc pracy poza rolnictwem a 33,5 tys. przedsiębiorców otrzymało pomoc finansową na tworzenie i rozwój swoich mikroprzedsiębiorstw.
W katalogu inwestycji dofinansowywanych przez ARiMR są także te, których celem jest poprawa jakości życia mieszkańców terenów wiejskich, skrócenie infrastrukturalnego dystansu między wsią i miastem. Dzięki środkom przekazanym przez Agencję przez dwie minione dekady powstało m.in. 9 tys. km nowych dróg lokalnych;
30 tys. km sieci wodno-kanalizacyjnych; 79 tys. przydomowych oczyszczalni ścieków; wytyczono 2,3 tys. km ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych; powstało lub zostało odnowionych 30 tys. obiektów takich jak: świetlice, domy kultury, biblioteki wiejskie, budowle zabytkowe; zmodernizowano centra małych miejscowości; stworzono setki placów zabaw.
Pomoc krajowa
Trzecim ważnym obszarem działalności ARiMR jest dystrybucja przeznaczonych dla rolnictwa i obszarów wiejskich środków z budżetu krajowego. Prawie 46 mld zł to kwota, która dotychczas została wypłacona w ramach tego wparcia.
Podstawowym instrumentem pomocy krajowej są dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych. ARiMR ma je w swojej ofercie od 30 lat i przez ten czas przekazała z tego tytułu łącznie 18,3 mld zł.
Agencja wspiera rolników także w sytuacjach kryzysowych. Ponad 6,5 mld zł otrzymali oni do tej pory na pokrycie strat w gospodarstwach powstałych na skutek niekorzystnych zjawisk pogodowych. Pomoc w wysokości 1 mld zł trafiła do producentów trzody chlewnej z obszarów objętych ASF. Pieniądze otrzymali oni na wyrównanie dochodów ze sprzedaży świń oraz utylizację zwierząt padłych z powodu afrykańskiego pomoru świń.
Rekordowa kwota ponad 2,8 mld zł została wypłacona rolnikom ze środków krajowych tylko w jednym roku – 2023 – w postaci dofinansowania do zakupu nawozów. Stało się to z powodu perturbacji gospodarczych i problemów na rynkach rolnych wywołanych wojną na Ukrainie. Były one również powodem tegorocznej decyzji o wypłacie przez ARiMR dopłat do sprzedanego zboża. Z tego tytułu rolnicy otrzymali 2,1 mld zł.
Środki z budżetu krajowego przekazywane są za pośrednictwem ARiMR również na utylizację padłych zwierząt gospodarskich. Zadaniem Agencji jest pokrywanie za rolnika części, a w niektórych przypadkach wszystkich kosztów związanych z unieszkodliwieniem padłych zwierząt. Od 2001 r., gdy rozpoczęto realizację tego programu, ARiMR przeznaczyła na ten cel blisko 1,94 mld zł.
Koła gospodyń wiejskich to kolejny beneficjent pomocy krajowej. Od uruchomienia programu wsparcia w 2018 r.
do końca 2023 r. Agencja przekazała im na działalność statutową prawie 311 mln zł. W bieżącym roku zrzeszone gospodynie otrzymały do wykorzystania rekordową pulę środków w wysokości 130 mln.
Pieniądze, które popłynęły do kół gospodyń wiejskich, ożywiły ich działalność, pozwoliły na realizację nowych projektów integrujących wspólnoty lokalne, pielęgnujących i popularyzujących lokalne tradycje, zwyczaje oraz dziedzictwo kulinarne małych ojczyzn.
Szanowni Rolnicy, Beneficjenci
Mazowieckiego Oddziału Regionalnego.
Z okazji Świąt Bożego Narodzenia życzymy Wam zdrowia, radości i rodzinnego ciepła. Niech ten wyjątkowy czas przyniesie wytchnienie, a Nowy Rok 2025 obfituje w pomyślność, stabilności i obfite plony!
Życzy Dyrekcja i Pracownicy Mazowieckiego Oddziału Regionalnego ARiMR
