24 listopada 2024 r. w Pułtusku odbyły się uroczyste obchody 78. rocznicy odbicia z pułtuskiego więzienia przetrzymywanych przez UB, więźniów Ruchu Oporu Armii Krajowej.
Co roku przy tablicy upamiętniającej bohaterów akcji rozbicia więzienia i muralu przedstawiającym dowódcę akcji odbicia więźniów ppor. Stanisława Łaneckiego gromadzi się społeczność Pułtuska, aby upamiętnić udaną, ale ostatnią akcję Podziemia Antykomunistycznego.
24 listopada 2024 r. uroczyste obchody rozpoczęto Mszą Św. odprawioną w Kościele pw. św. Józefa przez JE ks. Biskupa Płockiego Szymona Stułkowskiego. W Eucharystii podkreślił znaczenie odwagi, solidarności i miłości do Ojczyzny w czasach okupacji. Zebrani na uroczystości obejrzeli krótki program artystyczny przygotowany przez pułtuskich patriotów – Dariusza Zawadzkiego, Pawła Grzywacza oraz Dariusza i Damiana Lusę. Po Mszy Świętej złożono kwiaty pod tablicą pamiątkową na dziedzińcu Kościoła, oddając hołd bohaterom tamtych wydarzeń. Kolejnym punktem uroczystości była ceremonia przy muralu upamiętniającym akcję rozbicia więzienia, gdzie przypomniano historię tamtego dnia. Mural odsłonięto 9 października 2016 r. w ramach obchodów 70. rocznicy akcji.
W obchodach udział wzięli m.in.: rodziny Żołnierzy Niezłomnych, władze samorządowe Miasta Pułtuska i Powiatu, przedstawiciele organizacji i środowisk politycznych i patriotycznych z całego regionu, drużyna Harcerstwa ZHR w Winnicy, członkowie Grupy Motocyklowej „Wilczym Szlakiem”, młodzież i mieszkańcy Pułtuska. Oprawę uroczystości zapewniła Grupa Rekonstrukcji Historycznej 13 Pułku Piechoty na czele z dowódcą Leszkiem Topólskim. Szczególnym gościem był Stanisław Witkowski (96 l.), Żołnierz Wyklęty, który razem z bratem Kazimierzem działał w strukturach Narodowych Sił Zbrojnych GOAK za co spędzili kilka lat w więzieniu. Udział wziął również Jerzy Kowalczyk, który wspólnie z bratem w 1971 roku dokonał zamachu bombowego w budynku WSP w Opolu, w ramach protestu przeciwko nagradzaniu morderców.
Na zakończenie Jerzy Kaczyński – organizator obchodów podziękował wszystkim za udział w uroczystości.
Akcja odbicia więźniów nastąpiła w nocy z 25 na 26 listopada 1946 roku i uwolniono 70 więźniów.
Podstawowym zadaniem, jakie przyjął do realizacji dowódca Obwodu Pułtuskiego ROAK Mieczysław Żebrowski ps. „Kordian” miało być odbicie aresztowanych przez UB żołnierzy. Niestety sam został aresztowany, a kolejny po reorganizacji struktur dowódca Zygmunt Dąbkowski (PS. „Orka”, „Krym”) podjął kontynuację akcji uwolnienia aresztowanych Żołnierzy Podziemia przetrzymywanych w więzieniu w Pułtusku, a zwłaszcza Mieczysława Żebrowskiego.
Przytaczamy fragment opisu akcji na podstawie pl.wikipedia.org:
„…Przeprowadzono staranne rozpoznanie sytuacji w mieście. Zlokalizowane zostały miejsca stacjonowania sił bezpieczeństwa oraz rozpracowano budynek więzienia i zatrudnioną w nim kadrę. Siły obwodu pułtuskiego były jednak zbyt słabe do samodzielnego przeprowadzenia akcji, dlatego też uzyskano wzmocnienie z Obwodu WiN Ostrów Mazowiecka. W ten sposób sformowano czterdziestoosobową grupę szturmową dowodzoną przez ppor. Stanisława Łaneckiego (ps. „Przelotny”). Oddział był silnie uzbrojony, m.in. dysponował 10 karabinami maszynowymi. Część żołnierzy przeniknęła do miasta samochodami udając grupę Ludowego Wojska Polskiego, pozostali dotarli na miejsce akcji korzystając z chłopskich furmanek.
26 listopada po południu przystąpiono do ataku. Grupa przebywająca w samochodach na miejskim rynku o godz. 19:00 zniszczyła centralę telefoniczną oraz zablokowała mosty uniemożliwiając tym samym przemieszczanie się sił MO i UB do zachodniej części miasta. Funkcjonariusze bezpieki kilka razy podjęli próbę przedarcia się przez te mosty, ale odparci zrezygnowali. Udało się również odnaleźć Jana Dwornika, naczelnika więzienia i nakłonić go do współpracy. Pozwoliło to partyzantom na bezkolizyjne wejście na teren więzienia i uwolnienie z cel 70 aresztowanych. Ponadto zdobyto 3 ręczne karabiny maszynowe, 4 pistolety maszynowe PPSz, 21 karabinów oraz 64 granaty. Dodatkowo 6 karabinów zniszczono. Z więziennej kasy pozyskano znaczną kwotę przechowywanych tam pieniędzy oraz dużą ilość kosztowności. W trakcie odwrotu dowódca akcji, ppor. Stanisław Łanecki, wdał się w walkę z dwoma członkami ORMO. Obu zdołał zabić, jednak sam został śmiertelnie ranny. W tym samym czasie zginął inny członek oddziału szturmowego NN ps. „Góra”. Jego ciała nie udało się partyzantom odzyskać. Oddział wycofał się z miasta w kierunku powiatu ostrowskiego. Zdezorientowani funkcjonariusze MO i UB nie byli w stanie podjąć skutecznego pościgu”.
/KW/
