Zakończyły się już prace, związanie z gruntowną renowacją pomnika 28. Pułku Strzelców Kaniowskich w Wólce Radzymińskiej, które przeprowadziło Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne. O tym, że zadanie zostało zrealizowane przez profesjonalistów przekonali się przedstawiciele organizacji społecznych oraz władz samorządowych Radzymina, Nieporętu i Powiatu Wołomińskiego, wizytujący pomnik we wtorek, 28 lipca.
W spotkaniu pod pomnikiem w Wólce Radzymińskiej wzięli udział: Zastępca Wójta Nieporętu Alicja Sokołowska wraz z przewodniczącą Rady Gminy Bogusławą Tomasik, wiceburmistrz Radzymina Krzysztof Dobrzyniecki wraz z przewodniczącym Rady Miejskiej w Radzyminie Piotrem Rembelskim, a także wiceprzewodniczący Rady Powiatu Wołomińskiego Cezary Wnuk.
Ponadto, obecni byli przedstawiciele organizacji społecznych: prezes Nieporęckiego Stowarzyszenia Historycznego Konrad Szostek wraz z członkiem NSH Dariuszem Wróblem, wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Radzymina Jerzy Berta, Przewodniczący Rady Programowej MKH im. AK Ziemi Radzymińskiej Rafał Lewandowski oraz p. Waldemar Lau – reprezentant MotoCud Radzymin.
SONY DSC
Uczestnicy spotkania mogli przekonać się, że prace renowacyjne przeprowadzone zostały niezwykle pieczołowicie i profesjonalnie, z dbałością o wszystkie detale historyczne. Szczegółowych informacji na ich temat udzielił zebranym prezes Nieporęckiego Stowarzyszenia Historycznego Konrad Szostek. W trakcie rozmów ustalono, że kamienny krzyż, który przez ostatnie dekady wieńczył pomnik, a w miejsce którego przywrócona została pierwotna kula z wizerunkiem krzyża Virtuti Militari, zostanie zachowany jako pamiątka i przekazany Gminie Radzymin.
Podczas spotkania ważną deklarację złożył także wiceburmistrz Radzymina Krzysztof Dobrzyniecki, który zaproponował władzom samorządowym Gminy Nieporęt, aby wspólnie przeprowadzić modernizację skweru okalającego zabytkowy pomnik i przystosować go do potrzeb dorocznych uroczystości, upamiętniających kolejne rocznice Cudu nad Wisłą. – Wierzę, że to zadanie uda nam się wspólnie zrealizować do 2024 roku, kiedy obchodzić będziemy setną rocznicę odsłonięcia pomnika w Wólce Radzymińskiej – zapowiedział wiceburmistrz Radzymina.
Zastępca Wójta Nieporętu Alicja Sokołowska wręczyła na zakończenie spotkania przedstawicielom organizacji z Radzymina zaproszenie do udziału w tegorocznych obchodach 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku, organizowanych przez Gminę Nieporęt w dn. 14 sierpnia, podczas których nastąpi oficjalne odsłonięcie i poświęcenie odrestaurowanego pomnika w Wólce Radzymińskiej.
Warto nadmienić, iż dwa dni po spotkaniu – w czwartek, 30 lipca kwiaty pod odrestaurowanym pomnikiem, jako pierwsza złożyła delegacja młodzieży z Międzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej.
W obecności m.in.: wiceprzewodniczącej Rady Miejskiej w Radzyminie Izabeli Paciorek, dyrektor Szkoły Branżowej I St. ZDZ im. kpt. S. Pogonowskiego w Radzyminie Bernadetty Stwory, prezesa Nieporęckiego Stowarzyszenia Historycznego Konrada Szostka oraz opiekunów, uczniowie pobrali także z tego miejsca symboliczną grudę ziemi, którą w dniu następnym złożono w podwalinach powstającej w Radzyminie Statuy Matki Bożej Łaskawej.
O renowacji Pomnika Strzelców Kaniowskich…
U progu 100. rocznicy Cudu nad Wisłą, odsłonięty w 1924 roku pomnik Strzelców Kaniowskich w Wólce Radzymińskiej był w bardzo złym stanie technicznym. Można wręcz powiedzieć, że nadgryziony mocno zębem czasu obelisk, usytuowany w pobliżu ruchliwej drogi, a przez to narażony na nieustanne drgania, groził zawaleniem.
Decyzja o jego renowacji zapadła więc niejako w ostatnim momencie, a realizujące prace konserwatorskie Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne dołożyło wszelkich starań, aby przywrócić pierwotny, historyczny wygląd monumentu.
Pomnik przeszedł szereg zabiegów konserwatorskich, których głównych zamiarem było odtworzenie jego pierwotnego stanu, z czasów odsłonięcia w 1924 r.
W związku z tym, odtworzona została kula, która w okresie międzywojennym wieńczyła pomnik. (Kula uległa zniszczeniu najprawdopodobniej podczas II wojny światowej, a w latach późniejszych na jej miejscu umieszczony został krzyż, do którego widoku przywykliśmy przez ostatnie trzy dekady). Ciekawostką i zaskoczeniem dla wielu osób może być fakt, że na kuli umieszczony jest wizerunek krzyża Virtuti Militari. Do tej pory powszechnie uważano, że kula nie przedstawiała nic, była po prostu gładka.
Muszę przyznać, że dopiero przed samą realizacją remontu historia postanowiła zrobić nam niespodziankę i odkryć przed nami swoją tajemnicę – dotarliśmy do zdjęcia opublikowanego w „Kurjerze Warszawskim” w 1925 r., gdzie wizerunek krzyża VM był dobrze widoczny.
Było to ważne odkrycie, dzięki któremu mogliśmy przywrócić kulę w oryginalnym stanie.
Oprócz kuli zostało odtworzone również historyczne ogrodzenie wokół pomnika, składające się z czterech słupków z piaskowca i metalowej rurki. To ogrodzenie, podobnie jak wspomniana kula zostały zniszczone podczas II wojny światowej, prawdopodobnie w wyniku ostrzału wojsk radzieckich. Na pomniku widać wiele śladów po kulach, najprawdopodobniej też są to pozostałości ostrzału Armii Czerwonej w 1944 roku. Jest to cenne nawarstwienie historyczne, dlatego nie mogło być mowy o usunięciu dziur po kulach, wszystkie zostały przez nas zachowane. Natomiast w trakcie prac pomnik został wycyzelowany tzn. zostały podkute wszystkie napisy i poprawione ryflowania, czyli ozdobne ramki.
Wraz z przywracaniem pierwotnego wyglądu, pomnik przeszedł szereg zabiegów służących jego renowacji. Po uprzednim obkopaniu wzmocniono jego podwaliny. Cokół składający się z kamieni granitowych został na nowo zaspoinowany. Wewnątrz rzeczonego cokołu został wykonany nowy betonowy fundament, stabilizujący konstrukcję pomnika.
Zostały uzupełnione niektóre ubytki z piaskowca, które były najbardziej zniszczone. Niektóre elementy konstrukcji musieliśmy wymienić, inne uzupełniono metodą flekowania.
Tutaj kolejna ciekawostka, na jednym ze zniszczonych elementów z piaskowca znaleźliśmy oryginalną sygnaturę kamieniarza – wytwórcy pomnika, na której widnieje słabo widoczny napis: „Wykonał Kozłowski”. Ten podpis został zakonserwowany i umieszczony z przodu pomnika. (Na marginesie nadmienię, iż wewnątrz pomnika umieściliśmy kapsułę czasu dla przyszłych pokoleń, jako źródło informacji o przeprowadzonej renowacji pomnika w 2020 r.).
Przez lata pomnik konserwowany był jedynie doraźnie, często w błędny sposób. Prace konserwatorskie ujawniły na jednej z podstaw ślady po brązowej farbie olejnej, którą ktoś kiedyś próbował ten pomnik odnawiać. Podobnie było w przypadku pomalowanego białą farbą olejną kamiennego cokołu. Muszę powiedzieć, że był to spory problem dla nas, aby pozbyć się tej warstwy.
Ponadto, cały pomnik był mocno porażony korozją biologiczną, pokrywały go mchy i porosty. W trakcie renowacji przeszedł szereg zabiegów chemicznych i w ten sposób został oczyszczony z biologicznych osadów a następnie zaimpregnowany.
Wierzymy, że przeprowadzone przez nas prace pozwolą zachować pomnik Strzelców Kaniowskich na kolejne sto lat.
Wraz z renowacją pomnika, wymienione zostały także schodki do niego wiodące. W ramach zadania sfinansowanego z budżetu Gminy Nieporęt i zrealizowanego przez Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne, w pobliżu pomnika pojawią się także dwie ławki, tablica informacyjno-edukacyjna oraz nowy krzyż ołtarza polowego, przy którym odprawiane są doroczne nabożeństwa rocznicowe.
/Konrad Szostek – Prezes Nieporęckiego Stowarzyszenia Historycznego/
