Obchody w dniu 22 sierpnia 2021 r. w Gminie Łochów upamiętniające Bitwę pod Jerzyskami oraz Święto Wojska Polskiego, tradycyjnie składały się z mszy za poległych i złożenia kwiatów pod pomnikiem poległych w lasach za Jerzyskami, zostały wzbogacone o inscenizację bitwy i rekonstrukcję zrzutu cichociemnych na okoliczne pola.
Bitwa pod Jerzyskami, która miała miejsce w dniach 13 – 15 sierpnia 1944 roku. W nierównej walce żołnierze I Kompanii 32 Pułku Piechoty Armii Krajowej i będącego w jej składzie oddziału Narodowych Sił Zbrojnych z Wołomina, walczyli z przeważającymi siłami 7 Dywizji Piechoty Wehrmachtu. O ich męstwie i oddaniu oraz bezkompromisowej walce z niemieckim okupantem pamiętają mieszkańcy od wielu lat gromadząc się w miejscu, gdzie walczyli i polegli – w lasach pod Jerzyskami. Stanęły tam pomniki upamiętniające poległych żołnierzy i tam, co roku na polanie odbywają się uroczystości, obecnie spotkaliśmy się w 77. rocznicę Bitwy pod Jerzyskami koło Łochowa. Kilka lat temu prawda o walkach pod Jerzyskami ujrzała światło dzienne. Stało się tak dzięki staraniom historyków, na czele z Jarosławem Stryjkiem oraz lokalnych społeczników. Od tej pory coroczne upamiętnienia odbywają się z udziałem tysięcy osób, które przyjeżdżają tu z różnych miejscowości.
Również w bieżącym 2021 r. roku nie zabrakło delegacji z gmin i powiatów, które mają związek z miejscem pochodzenia i walk z okresu II wojny światowej – powiatu węgrowskiego, wołomińskiego i wyszkowskiego. Powiat węgrowski reprezentowała starosta Ewa Besztak, powiat wołomiński – wicestarosta Piotr Borczyński, a powiat wyszkowski – członek zarządu Powiatu Teresa Czajkowska wraz z delegacjami.
Organizatorami wydarzenia byli: Urząd Miejski w Łochowie na czele z burmistrzem Robertem Gołaszewskim, Nadleśnictwo Łochów, Światowy Związek Żołnierzy AK, Instytut Historyczny nurtu niepodległościowego im. Andrzeja Ostoja Owsianego, Miejskiego i Gminnego Ośrodka Kultury Łochów, Związek Ochotniczych Straży Pożarniczych RP. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęła Senator RP Maria Koc. Wojsko Polskie reprezentowała Kompania Honorowa 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim na czele z płk Arturem Piskorzem 23 oraz Reprezentacyjna Orkiestra Wojska Polskiego pod dowództwem mjr Roberta Borkowskiego -zastępcy D-cy Batalionu Lekkiej Piechoty w Siedlcach.
Uroczystość rozpoczęła się od wejścia Orkiestry Reprezentacyjnej i pocztów sztandarowych. Został przedstawiony rys historyczny dotyczący jednostek, walczących w bitwie żołnierzy AK i Narodowych Sił Zbrojnych, losów bitwy i dalszych dziejów miejsca upamiętnienia. Następnie zebranych w imieniu organizatorów przywitał burmistrz Łochowa Robert Gołaszewski: „Cieszę się, że po raz kolejny spotykamy się tu w Jerzyskach, w tak licznym gronie”. Szczególnie witał weteranów i kombatantów walk o wolną Polskę: kapitana Franciszka Chrostowskiego Prezesa Światowego Związku Żołnierzy AK Okręg OSTROŁĘKA, Wiesława Ratajskiego z Węgrowa Prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła Obwodu „Smoła”, Prezesa Środowiska „Rajski Ptak” Armii Krajowej Mirosława Widlickiego wraz z Kapelanem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i prezesem Koła Łochów Grzegorzem Narzymskim Warszawa Wschód ks. Prałatem Tadeuszem Osińskim, Prezesa Zawiązku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Okręgu Mazowieckiego – Lesława Gierczuka, Ks. Stanisława Tylusa Kapelana ŚZŻAK koło OPOCZNIK. Wśród przybyłych na uroczystości byli: senator RP Maria Koc, poseł na Sejm RP Maciej Górski, dyrektor Mazowieckiego Kuratorium Oświaty Adam Skupa, dyrektor Delegatury w Siedlcach Wojewódzkiego Funduszu OŚ Agnieszka Kiljańczyk, samorządowcy, starostowie, burmistrzowie i wójtowie powiatów i gmin oraz przewodniczący Rady Miejskiej w Łochowie Sławomir Ryszawa wraz z radnymi, komendanci służb mundurowych: komendant KP Straży Pożarnej w Węgrowie st. bryg. Jarosław Soszyński, komendant Komisariatu Policji w Łochowie podk. Marcin Sylwestrzak, druhowie OSP Gminy Łochów – na czele z prezesem Ryszardem Gajewskim, Nadleśniczy Nadleśnictwa Łochów Bogusław Piątek. Witano serdecznie: Andrzeja Chyłka – Prezesa Instytutu Nurtu Historycznego im. Andrzeja Ostoja Owsianego wraz z sekretarzem Michałem Janiszewskim, historyków Jarosława Stryjka i Leszka Żebrowskiego, Międzyszkolny Klub Historyczny im. AK Radzymin z prof. Władysławem Kolatorskim, przedstawicieli SOLIDARNIOŚCI regionu Mazowsze: Warszawy, Wołomina, Mińska Mazowieckiego i Żyrardowa, Dariusza Stopą kierownika Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego z, oraz przedstawicieli oświaty, dyrektorów szkół z terenu gminy Łochów i Liceum Wojskowego z Urli, harcerzy z Hufca Doliny Liwca im, Edmunda Zarzyckiego, Kluby Gazety Polskiej z Łochowa, Wyszkowa i Węgrowa, Grupę Rowerową z Sulejówka, Klub Motocyklowy Mad Moose z Łochowa oraz mieszkańców Warszawy, Wołomina, Radzymina, Wyszkowa, Węgrowa i Żyrardowa.
Polowa Msza Święta odbyła się pod przewodnictwem JE ks. bpa Piotra Sawczuka Ordynariusza Diecezji Drohiczyńskiej, a oprawę Mszy Św. zapewnił Chór Parafii p.w. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Łochowie pod kierownictwem Gabrieli Krzanowskiej. Kilka słów do zebranych skierował JE ks. biskup Piotr Sawczuk zwracając uwagę, że dzięki takim obchodom obecne pokolenie może poznać prawdę o walce i pragnieniu wolności tamtych obrońców Polski, to jest „przerzucenie mostu i zbudowaniem miedzy pokoleniowej więzi”.
List skierowany do uczestników od Premiera Mateusza Morawieckiego odczytała Senator Maria Koc dodając kilka słów od siebie: „Ci bohaterzy, którzy stanęli do walki pokazali nam, że za tą wolna Polskę warto walczyć, warto nawet oddać życie” – mówiła Pani Senator. Z kolei burmistrz Łochowa Robert Gołaszewski odczytał list od posła Krzysztofa Tchórzewskiego. Z okazji obchodów głos zabrali goście uroczystości: poseł Maciej Górski i starosta Ewa Besztak. Poseł Maciej Górski dobitnie mówił, ze uczestnicząc w tych uroczystościach dajemy świadectwo prawdy, gdyż obecna narracja obu krajów, który była najeźdźcami z zachodu i ze wschodu Polski nie jest prawdą historyczną. To, co widzimy dziś: jest krzyż, jest polska bitwa, jest polski żołnierz, jest polska flaga. To oznacza dla nas wolny kraj. Starosta Węgrowski Ewa Besztak podkreślała, ze nie da się zbudować dobrej przyszłości bez znajomości i szacunku dla naszej przeszłości. „Na terenie naszego powiatu jest wiele miejsc pamięci, gdzie przelano krew. Dziś oddajemy część żołnierzom, którzy pod Jerzyskami walczyli i oddali życie”.
Obchody były również okazją do uhonorowania Medalem Zasłużony dla Światowego Związku Żołnierzy AK, żołnierza AK Władysława Gastoł (obecnie w wieku 90 lat), który swoją walkę rozpoczął w wieku lat 14, a pochodził z rodziny walczącej w Armii Krajowej. Odznaczenie wręczył prezes ŚZŻAK Mirosław Widlicki z Janem Wnykiem prezesem ŚZŻAK koła Radzymin.
Nieoczekiwanie uhonorowany przez Sławomira J. Wiśniewskiego został burmistrz Robert Gołaszewski. Otrzymał Medal – prywatną Honorową Pamiątkową Niespodzianką „Za kultywowanie Pamięci o Naszych Bohaterach Narodowych, Żołnierzach Niezłomnych i Żołnierzach Wyklętych. Za zaangażowanie i wzorzec osobisty w utrwalaniu tej Pamięci. Za całokształt swojej postawy”. Medal został wykonany przez śp. Jerzego Nowickiego (zmarłego 30.VII.2021 r.) Żołnierza Niezłomnego, Żołnierza Wyklętego kapitana 6 Partyzanckiej Brygady Wileńskiej WiN-AK, jednocześnie pisarza, malarza i rzeźbiarza. Zgodnie z wolą artysty miał trafić w „godne ręce” i Sławomir Wiśniewski uroczyście przekazał Medal Robertowi Gołaszewskiemu podczas uroczystości.
Wzruszającym momentem był apel poległych odczytany przez ppłk. Michała Maciołka, a następnie oddanie salwy honorowej przez oddział żołnierzy. Następnie upamiętniono walczących w bitwie złożeniem wieńcy i kwiatów pod pomnikiem przez 33 delegacje uczestniczące w uroczystościach.
Po zakończeniu części oficjalnej na niedalekiej polanie odbyła się rekonstrukcja bitwy pod Jerzyskami oraz rekonstrukcja zrzutu Cichociemnych. Nad wiernością rekonstrukcji i jej realizacją czuwał Instytut Historyczny im. Andrzeja Ostoji Owsianego, prezes ŚZŻAK Mirosław Widlicki i dyrektor Artur Lis. Widowisko zawdzięczamy Grupom Rekonstrukcji Historycznych z Ostrowi Mazowieckiej, Warszawy, Marek, Wołomina, Ostrołęki i Strzegomia, Płocka oraz gospodarzom, czyli GRUPIE REJKONS HIST AKO-WIN.
Historyczne tło bitwy i bardzo szczegółowe opisy bitwy i zrzutu dokonanego w 1944 roku przedstawił Piotr Świtalski wzbogacając wiedzę uczestników widowiska. A było, co podziwiać. Publiczność obserwowała przelot samolotów, z których następnie zrzucano na polanę ładunki i ludzi. Na pole wyjechały wozy bojowe, czołg, motocykle z żołnierzami niemieckimi, padały gęsto strzały z broni, bo Polacy dzielnie nacierali i się bronili, wybuchały pociski i padali w boju żołnierze Armii Krajowej i Narodowych Sił zbrojnych oraz oczywiście Niemcy.
Za godne upamiętnienie tamtych zdarzeń i piękne patriotyczne obchody należy podziękować burmistrzowi Robertowi Gołaszewskiemu i dyrektorowi MiGOK w Łochowie Arturowi Lisowi, który nie tylko był jednym z organizatorów wydarzenia przygotowując scenariusz i był reżyserem widowiska, ale też dzielnie walczył na polu chwały i bohatersko w obronie wolności i ojczyzny „zginął” z rąk Niemców podczas rekonstrukcji historycznej. Z Arturem lisem współpracował Marcin Wyszyński.
/Janina Czerwińska/
