W niedzielę 20 sierpnia 2017 r. pod pomnikiem Armii Krajowej w Jerzyskach odbyły się uroczystości związane z 73. Rocznicą bitwy, którą w pobliżu tej miejscowości stoczyły oddziały Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych z wojskami niemieckimi.
Uroczystości z okazji 73. Rocznicy bitwy pod Jerzyskami rozpoczęto od odśpiewania hymnu narodowego a następnie powitaniu kombatantów i zaproszonych gości. Tradycyjnie już z okazji kolejnej rocznicy oraz obchodów Święta Wojska Polskiego odbyła się polowa msza święta. Przewodniczył mszy biskup senior diecezji drohiczyńskiej Antoni Pacyfik Dydycz. Po mszy odczytany został apel poległych, a następnie delegacje złożyły wieńce pod pomnikiem. W uroczystościach wzięła udział kompania reprezentacyjna 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego z Mińska Mazowieckiego, orkiestra wojskowa z Siedlec, grupy rekonstrukcji historycznej oraz ponad 20 pocztów sztandarowych stowarzyszeń i instytucji m.in. straży i OSP, policji, okolicznych szkół, organizacji. Przybyli także przedstawiciele władz centralnych: wicemarszałek Senatu Maria Koc oraz przedstawicielka Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Małgorzata Puczyłowska. Nie mogło zabraknąć władz i lokalnych starosty węgrowski Krzysztofa Fedorczyk, burmistrza Łochowa Roberta Gołaszewski, radnych Rady Miejskiej na czele z przewodniczącym Andrzejem Suchenkiem.
20 sierpnia 2017 r. około godz. 13.30 na polanie „Pod dębami” rozpoczął się piknik militarny z „prawdziwym” czołgiem, który stał się wielką sensacją tegorocznych obchodów. Stoiska tematyczne: wojska, nadleśnictwa, samorządu, wystawa oraz spotkanie koleżeńskie kombatantów i mieszkańców przy żołnierskiej grochówce były kolejnymi atrakcjami obchodów.
Nowym elementem stała się inscenizacja bitwy pod Jerzyskami, którą zorganizował Miejski i Gminny Ośrodek Kultury w Łochowie pod kierownictwem dyrektora Artura Lisa i w ramach projektu LGD „Bądźmy Razem”. Jak się okazało gości i mieszkańców przybyłych na uroczystości nie wystraszył ulewny deszcz i przybyli licznie, aby wziąć udział w obchodach w pierwszej Inscenizacji na tym terenie.
Organizatorami tegorocznych obchodów są: Gmina Łochów, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej oraz Nadleśnictwo Łochów.
Po zakończeniu uroczystości pod pomnikiem, na łąkach w pobliżu polany pod dębami zaprezentowano rekonstrukcję bitwy, którą stoczyli żołnierze AK i NSZ z wojskami niemieckimi
Przebieg walk, które odbyły się w dniach 13 – 15 sierpnia 1944 r. w lasach Puszczy Kamienieckiej, w czworokącie: Jerzyska – Burakowskie – Gwizdały – Łazy, gdzie miała miejsce nierówna walka I Kompanii 32 pułku piechoty Armii Krajowej i w jej składzie oddziału Narodowych Sił Zbrojnych w Wołominie z przeważającymi siłami niemieckimi 7 Dywizji Piechoty, przedstawiły nam grupy rekonstrukcyjne po uroczystościach z okazji 73. Rocznicy bitwy pod Jerzyskami. W inscenizacji uczestniczyli: GRH AKO-WIN Łochów, SH 11 Grupa Operacyjna NSZ Płock, GRH XVI Okręg NZW Mazowsze Orzeł Tęcza z Ostrołęki, Radzymińskie Stowarzyszenie im. Wincentego Zawadzkiego, TP 7-go Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnowskiego, Podlaskie Muzeum Techniki Wojskowej i Użytkowej w Bielanach Wąsach, Muzeum Orła Białego w Skarżysku Kamiennym, SH Feldgrau z Krakowa, GRH 12 Pułku Ułanów Podolskich ze Szczecina. Inscenizacja rozpoczęła się od pokazania obozowiska oddziałów polskich w lesie. Następnie sytuacja zmieniała się na bardziej dynamiczną, spokój zakłóciły nadciągające siły niemieckiej dywizji. Mieli się, czego obawiać – do nierównej walki z dywizją niemiecką stanęło 150 żołnierzy AK i NSZ. Polem bitwy wstrząsnęły wybuchy z broni pancernej, a tak jak 15 sierpnia 1944 r. rozpoczęło się niemieckie natarcie. Po obu stronach padają zabici i ranni. Tylko nielicznym udało się przeżyć. Z oddziału „Zawiszy” ocalało jedynie 7 żołnierzy. Kilku żołnierzy ZSZ z Wołomina zostało wziętych przez Niemców do niewoli. Po przesłuchaniach i torturach zostali rozstrzelani w leśniczówce Jerzyska. W czasie inscenizacji rozstrzelano ich na polu walki, na oczach setek widzów, a natarcie i walki rozgrywały się wśród wybuchów i świszczących pocisków z broni. Widzowie z wielkim przejęciem uczestniczyli w tym pokazie przybliżającym tamte odległe, ale tu w Jerzyskach wciąż żywe wspomnienia. Trzeba nadmienić, że główny organizator dyrektor Artur Lis dzielnie walczył wcielając się w role partyzanta. Podziękowano rekonstruktorom wielkimi oklaskami.
Dla wielu osób inscenizacja była wielkim dopełnieniem obchodów patriotycznych, w których uczestniczyli od lat, co roku składając hołd zabitym obrońcom naszej Ojczyzny w 1944 r.
Podsumowanie tegorocznych obchodów wspaniale oddaje czterowiersz zamieszczony na krótkiej historii bitwy pod Jerzyskami wydany z okazji obchodów „Jerzyska`44”:
„Nas nie stanie, lecz Ty nie zginiesz,
pieśń Cię weźmie, legenda przechowa,
Wichrem chwały w historię popłyniesz
Armio Krajowa!”
Zbigniew Kabata
/Janina Czerwińska/
