22 listopada 2016 roku konferencja pt. „Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków” samorząd Serocka zainaugurował obchody jubileuszu 600-lecia nadania praw miejskich miastu.
Konferencja odbyła się w Ośrodku Orange Szkolenia w Serocku. To pierwsza tak duża konferencja poświęcona historii miasta i gminy. Jej organizatorami byli: Burmistrz Miasta i Gminy Serock Sylwester Sokolnicki, dr Sławomir Jakubczak oraz Muzeum Historyczne w Legionowie. Prezentację tematu podzielono na dwie części po pięć wykładów w każdej, gdzie 10 prelegentów omawiało wybrane tematy dotyczące Serocka i jego historii od czasów średniowiecza po czasy II wojny światowej. Referaty zostały wzbogacone prezentacjami multimedialnymi obrazującymi uczestnikom konferencji nie tylko najważniejsze dzieje miasta i jego mieszkańców, ale również pokazywały ważne w historii Serocka decydujące momenty mające wpływ na rozwój i znaczenie gospodarcze, polityczne czy społeczne na przestrzeni wieków. Wartością tych rozważań i przygotowanych tematów było to, że nie okazały się prostym wykładem o historii powstania i dziejów Serocka, ale wielowątkowymi opracowaniami mniej znanymi lub wcale nieznanymi mieszkańcom i miłośnikom miasta i okolic.
Pierwszą część konferencji poprowadził prof. dr hab. Edward Potkowski (Uniwersytet Warszawski), który przedstawiał wykładowców i dokonywał podsumowań każdego wykładu. Ta część obejmowała następujące referaty:
„Grody falsyfikatu mogileńskiego” prof. dr hab. Elżbieta Kowalczyk-Heyman (Uniwersytet Warszawski, Instytut Archeologii). Omówiono jeden z najstarszych dokumentów Polski zawierających spis 19 grodów Mazowsza, w tym Serock, dających dziesięcinę klasztorowi benedyktyńskiemu w Mogilnie.
„Serock w okresie panowania Piastów mazowieckich” dr hab. Janusz Grabowski prof. AGAD (Archiwum Główne Akt Dawnych). Omówiono czas rządów Janusza I (1373 – 1429), gdy otrzymał prawa chełmińskie, potem nadanie wójtostwa i rozszerzenie uprawnień oraz dalszy rozwój Serocka za panowania Bolesława IV i jego następców do 1526 r.
„Architektura kościoła parafialnego w Serocku” dr hab. inż. arch. Robert Kunkel prof. PW (Politechnika Warszawska, Wydział Architektury). Przedstawiono symbolikę i typologię późnogotyckich kościołów, a następnie cechy charakterystyczne, wyróżniające serocką świątynię.
„Serock w latach 1526-1660 na tle innych miast mazowieckich” dr Radosław Lolo (Akademia Humanistyczna w Pułtusku im. Aleksandra Gieysztora, Wydział Historyczny).Charakterystyka Serocka, podział administracji kościelnej i państwowej, zagadnienia demograficzne oraz profil ekonomiczny miasta w porównaniu z podobnymi ośrodkami miejskimi w regionie.
„Miasto i twierdza Serock w czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego 1807 – 1831” dr Sławomir Jakubczak. Tematem była budowa twierdzy napoleońskiej, zmniejszenie znaczenia grup zawodowych związanych z rzeką na rzecz rozwoju handlu, usług i zmiany związane z rozwojem zabudowy w kierunku zachodnim oraz powstanie ważnych obiektów związanych z budową traktu petersburskiego.
W drugiej części konferencji pieczę nad programem miała dr Jolanta Załęczny (Muzeum Niepodległości w Warszawie). W późniejszym podsumowaniu zwróciła uwagę na istnienie nieodkrytych i niezbadanych obszarów w historii Serocka i potrzeby ich zgłębienia i uświadomienia współczesnym. Uczestnicy wysłuchali następujących wykładów:
„Z dziejów Serocka i miast mazowieckich w drugiej połowie XIX w. oraz początku XX w.” dr Adam M. Mickiewicz. Autor przedstawił wybrane zagadnienia z historii Serocka od okresu międzypowstaniowego, aż po wybuch I wojny światowej. Omówił okres zredukowania Serocka do rangi osady po powstaniu styczniowym oraz kolejne okresy wielokrotnego zmieniania przynależności administracyjnej.
„Kilka uwag o mieszkańcach Serocka i Pułtuska w świetle aktów małżeństw z lat 1875-1880”. dr Krzysztof Wiśniewski (Archiwum m. st. Warszawy Oddział w Pułtusku). Informacje z ksiąg stanu cywilnego oraz porównanie Serocka i Pułtuska w tematach zawieranych małżeństw obywateli.
„Serock i Zegrze w okresie wojny polsko-rosyjskiej 1920 r.” dr Mirosław Pakuła (Muzeum Historyczne w Legionowie Filia „Piaski”). Przygotowania do obrony w połowie sierpnia 1920 r. do walki z Rosjanami oraz przedstawienie zwycięskich walk ochotniczych oddziałów stawiających skuteczny opór nieprzyjacielowi zakończony przejściem do natarcia.
„Życie na rzece i z rzeki – etnograficzna rekonstrukcja nieodległej przeszłości mieszkańców Serocka i dolnej Narwi” mgr Jacek Żukowski (Uniwersytet Warszawski, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej). Przedstawienie społeczności osad nadrzecznych oraz zaprezentowanie zawodów i jednostek wykorzystywanych do spławiania i przewożenia towarów szlakiem wodnym i znaczenie ich dla Serocka.
„Serock na dawnej pocztówce – analiza filokartystyczna” dr hab. Jacek Szczepański (Muzeum Historyczne w Legionowie).Omówiono rozwój dawnej pocztówki serockiej, począwszy od najstarszej karty z ok. 1908 r. opublikowanej przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, po serię z czasów II wojny światowej.
Na zakończenie spotkania padło wiele słów podziękowań za stworzenie tej niezwykłej konferencji. Swoje podziękowania kierowali prelegenci za zainteresowanie, często żmudnymi badaniami, które z pozycji osób nie będących miłośnikami historii, w odbiorze i gąszczu szczegółów są trudne. Dziękowali organizatorom, a przede wszystkim władzom samorządowym na czele z burmistrzem Serocka Sylwestrem Sokolnickim. Deklarowali również chęć kontynuacji tematów. Jak zapewnili organizatorzy w 2017 r. zostanie wydana publikacja dotycząca materiałów przedstawionych na obecnej konferencji. Burmistrz Serocka Sylwester Sokolnicki skierował słowa uznania szacownym gościom za ogrom pracy włożonej w zbadanie i przybliżenie aspektów życia grodu, a potem rozwoju miasta na przestrzeni stuleci jego istnienia. Szczególne podziękowania skierowano doktorowi Sławomirowi Jakubczakowi za nieocenioną pomoc w organizacji przedsięwzięcia. Zapraszamy na stronę naszej gazety www.kurier-w.pl, gdzie zamieścimy fragmenty konferencji oraz wypowiedź Burmistrza Serocka i przedstawicieli organizatorów.
Jednym z wniosków nasuwających się po konferencji jest docenienie wiedzy historycznej, którą możemy uzyskać od naukowców, miłośników historii swojej ziemi, badaczy przeszłości naszej okolicy. Historia, bez której ciężko byłoby zrozumieć, dlaczego tak wygląda nasza teraźniejszość i ile zawdzięczamy poprzednikom. Jednym z mniej znanych okresów jest udział mieszkańców Serocka w walkach związanych z Bitwą Warszawską, a poznanie codziennych zmagań było niezwykle poruszające. Takich tematów było wiele i każdy zasługiwał na upublicznienie jak np. historia związana z pocztówkami, czy przyjrzenie się mieszkańcom przez pryzmat zawieranych małżeństw. Niezwykle ciekawe to były tematy, a konferencja wniosła cenną wiedzę o Serocku na przestrzeni wieków.
/Janina Czerwińska/
